Ochrona przeciwpowodziowa
Rodzaje powodzi i ich klasyfikacja
Przyjęta definicja powodzi traktuje stany powodziowe bez uwzględniania wielu czynników. Chcąc usystematyzować powodzie występujące na obszarze Polski należałoby wziąć pod uwagę przyczyny oraz proces tworzenia się i przebieg, okres występowania, lokalizację i zasięg obszarowy, towarzyszące warunki pogodowe, sposób zagospodarowania zlewni i jej stan oraz inne czynniki, które mogą mieć wpływ na zjawisko powodzi.
Rodzaje powodzi, jakie mogą występować na terenie Miasta Gliwice:
- powodzie rozlewne – powodowane są przez długotrwałe opady deszczu. Mogą one występować od kwietnia do listopada (największe ich nasilenie przypada na lipiec). O charakterze i wielkości wezbrania powodziowego decyduje szereg czynników. Do najistotniejszych należą jednak czynniki hydrometeorologiczne, które wywołują określony typ i wielkość opadu.
- powodzie błyskawiczne – powodowane są przez opady deszczu o dużej intensywności, często powiązane z burzami. Najczęściej występują latem i czas ich trwania wynosi od kilkudziesięciu minut do kilku godzin, a zasięg ogranicza się do małych powierzchni.
- powodzie roztopowe – są spowodowane gwałtownym topnieniem śniegu, wywołanym nagłym, silnym wzrostem temperatury. Zjawisko to potęgowane jest na ogół intensywnymi opadami deszczu. Niska temperatura i powolne rozmarzanie gruntu zwiększają spływ powierzchniowy. Obejmują one duży obszar, ale trwają stosunkowo krótko. Powodzie roztopowe są szczególnie groźne, kiedy występują w tym samym czasie co powodzie zatorowe.
- powodzie zimowe – śryżowe – różnią się przyczynami powstawania, przebiegiem, lokalizacją, zasięgiem, okresem występowania i towarzyszącymi im warunkami atmosferycznymi. Powodzie śryżowe mają miejsce w sytuacji, kiedy duże ilości tworzącego się śryżu powodują „zatykanie” całego przekroju poprzecznego rzeki. Następuje wówczas spiętrzenie wody, które może spowodować lokalne przelanie się wody ponad koroną wału przeciwpowodziowego. Powodzie śryżowe występują tylko w warunkach sprzyjających tworzeniu się śryżu, a więc przy gwałtownym spadku temperatury do ok. – 10oC, przeważnie nocą przy bezchmurnym niebie.
Charakterystyka miasta Gliwice
Teren miasta Gliwice, zgodnie z podziałem fizyczno-geograficznym Polski wg Kondrackiego, położony jest w obrębie dwóch podprowincji: Wyżyny Śląsko-Krakowskiej i Nizin Środkowopolskich oraz dwóch makroregionów – Niziny Śląskiej i Wyżyny Śląskiej. Leżą w obszarze równiny akumulacyjnej, rozciętej doliną rzeki Kłodnicy charakteryzującą się symetrycznie rozwiniętą siecią bocznych dolin. Pod względem morfologicznym rejon Gliwic należy do słabo urozmaiconych. Rzędne powierzchni terenu wahają się w granicach od około 207 m n.p.m. (okolice Portu Gliwickiego) do 279 m n.p.m. (okolice Bojkowa). Obniżenie terenu przebiega z kierunku południowo wschodniego na północny zachód i związane jest z korytem rzeki Kłodnicy, która morfologicznie stanowi ważny element tego obszaru. Średnie wyniesienie miasta wynosi 230 m. n.p.m. Deniwelacje terenu wynoszą około 72 m. Na obszarach zurbanizowanych działy wodne mają przebieg trudny do określenia, co spowodowane jest z jednej strony zabudową terenu, a z drugiej strony oddziaływaniem górnictwa. Od Portu Gliwice w dzielnicy Łabędy do zbiornika Dzierżno Duże rzeka Kłodnica płynie wzdłuż Kanału Gliwickiego.
Roczna suma opadów w Gliwicach zawiera się w przedziale od 499 (2011 r.) do 1027 mm (2010 r.), średnia wartość wynosi 709 mm. Liczba dni z opadem większym lub równym 10 mm wynosi średnio 18 dni, powyżej 20 mm średnio około 4 dni, a powyżej 30 mm, czyli z opadem silnym odpowiednio 1 dzień. Największa liczba dni z opadem silnym została zanotowania w roku 1997 oraz 2008 i wyniosła 4 dni. W przypadku analizy danych zanotowano trend rosnący w sumie rocznej. Nie stwierdzono zmian dla liczby dni z opadem umiarkowanym, umiarkowanie silnym, silnym oraz maksymalnej sumie opadu pięciodobowego. Trend malejący wystąpił w przypadku maksymalnej sumy opadu dwudobowego. Średnia liczba dni z burzami wynosi 30.
Aktualne wartości stanów ostrzegawczych i alarmowych posterunków wodowskazowych
W przekroju wodowskazowym Gliwice na rzece Kłodnicy w km 46+200 – obok kładki w ciągu ul. Berbeckiego – wielkości przepływów maksymalnych są następujące:
- przepływ miarodajny Q 1% = 112,2 m3/s
- przepływ kontrolny Q 0,3 % = 136,0 m3/s
| Stan ostrzegawczy | 160 cm |
| Stan alarmowy | 220 cm |
W czasie powodzi w roku 1997 maksymalny przepływ w przekroju wodowskazu wynosił 88,10 m3/s, co odpowiadało odczytowi na wodowskazie 360 cm. Jak wykazały analizy podczas powodzi w roku 2010 (najwyższy poziom 386 cm) maksymalny przepływ dla fali powodziowej na wodowskazie Gliwice na Kłodnicy wyniósł 105 m3/s co oznacza, że był on bardzo zbliżony do przepływu maksymalnego o prawdopodobieństwie przewyższenia 1% wynoszącego 100 m3/s (IMGW PIB).
